Tel jij koolhydraten, maar heb je alsnog vaak hoge of lage bloedsuikers na je maaltijden? Dan kan het zijn dat je koolhydraatratio bijgesteld moet worden. In dit artikel kijken we naar hoe je deze koolhydraatratio moet berekenen. En hoe je deze kan bijstellen.
Ik heb geen medisch diploma en geef geen medisch advies. Dit artikel deel ik puur ter informatie. Bespreek wijzigingen in je behandeling altijd met je arts of diabetesverpleegkundige.
Zo bereken je de koolhydraatratio
Het berekenen van je koolhydraatratio doe je met een eenvoudige som: Koolhydraatratio = aantal koolhydraten (KH) van de maaltijd gedeeld door het aantal eenheden (EH) kortwerkende insuline wat je nodig hebt gehad om tijdens en tot twee uur na de maaltijd binnen streefbereik te blijven.
Dus bijvoorbeeld: je lunch bevat 60 gram koolhydraten. Je hebt hiervoor 6 eenheden kortwerkende insuline toegediend en daarmee ben je tijdens en (2 uur of langer) na de maaltijd binnen de streefwaarden voor je bloedsuiker gebleven. In dat geval is de koolhydraatratio 60 gram kh gedeeld door 6 EH kortwerkende insuline = 10. Met iedere eenheid kortwerkende insuline dek je dan 10 gram koolhydraten.
Verschillende koolhydraatratio’s per dagdeel of maaltijd
Je koolhydraatratio berekenen kun je het best doen per maaltijd (ontbijt, lunch, avondeten). Dit omdat je ratio per dagdeel kan verschillen. Bijvoorbeeld op basis van insulinegevoeligheid en activiteit.
- Ontbijt: Koolhydraatratio = aantal KH van de maaltijd gedeeld door het aantal EH kortwerkende insuline
- Lunch: Koolhydraatratio = aantal KH van de maaltijd gedeeld door het aantal EH kortwerkende insuline
- Avondeten: Koolhydraatratio = aantal KH van de maaltijd gedeeld door het aantal EH kortwerkende insuline
Let op: om een betrouwbare en nauwkeurige koolhydraatratio te krijgen, geldt dat je stabiele dagcurves moet hebben op nuchtere maag. Hiervoor dien je de juiste hoeveelheid basale insuline (langwerkende insuline) toe te dienen op basis van wat jouw lichaam nodig heeft. Bespreek met je behandelteam hoeveel basale insuline jij nodig hebt.
Stappenplan koolhydraatratio berekenen
Hieronder vind je een praktisch stappenplan voor het berekenen van je koolhydraatratio. Deze stappen houd ik persoonlijk ook aan, wanneer ik mijn koolhydraatratio wil berekenen.
- Richt je op één maaltijd/eetmoment tegelijk, bijvoorbeeld lunch. Zorg dat je een specifiek gerecht aanhoudt voor meerdere dagen. Eet deze maaltijd die dagen op hetzelfde moment, en zorg dat het dezelfde hoeveelheden zijn.
- Zorg dat je de koolhydraten voor deze maaltijd goed hebt uitgerekend (bijv. met een keukenweegschaal én app) en houd gedurende die dagen waarop je test dezelfde koolhydraatratio aan die je altijd gebruikt voor die maaltijd.
- Zorg ervoor dat je voor en na de maaltijd je normale routine aanhoudt, zodat er niets is wat impact heeft op de mogelijke resultaten (denk aan sport, een correctiedosering vooraf, etc.)
- Meet je bloedsuikers vooraf, en 90 en 120 minuten ná de maaltijd.
- Je bekijkt of je bloedsuiker vooraf binnen de gestreefde waardes liggen, en of ze ná die 90-120 minuten ook binnen deze waardes liggen.
- Bereken je koolhydraatratio over drie verschillende dagen om te verifiëren of deze nauwkeurig is
- Herhaal de stappen voor de koolhydraatratio van je andere maaltijden
Regel van 500
De regel van 500 is een alternatieve methode om je koolhydraatratio te berekenen. Hierbij deel je het getal 500 door het totaal aantal eenheden insuline (basaal + bolussen) wat je op een dag gebruikt. Dus bijvoorbeeld 500 gedeeld door 40 eenheden = een koolhydraatratio van 12,5.
Naar mijn ervaring is deze minder nauwkeurig dan het berekenen van je ratio per maaltijd (zoals hierboven beschreven). Dit vanwege de insulinebehoefte die per dagdeel kan veranderen.
Overige zaken om rekening mee te houden
Er zijn veel factoren die invloed kunnen hebben op je koolhydraatratio. Dit betreft onder andere:
- Vetten en eiwitten in een maaltijd (aantal en soort)
- Beweging voor en na de maaltijd
- Zwangerschap
- Menstruatiecyclus
- Slaap
Een nauwkeurige koolhydraatratio berekenen kun je het beste doen onder consistente omstandigheden. Zoals je in de grafiek hieronder ziet kan er een significant verschil in benodigde hoeveelheid maaltijdinsuline zijn, wanneer je de verhouding vetten, eiwitten en koolhydraten verandert. Met name voor de maaltijd waarin vetten én eiwitten zitten, is er meer insuline nodig (verschil van 5,4 mmol/l t.o.v. van de maaltijd met weinig vetten en eiwitten).
Leer meer over diabetes in de Fit met Diabetes Community!
In de Fit met Diabetes Community komen dit soort onderwerpen regelmatig aan bod. Bijvoorbeeld in de trainingen en cursussen, maar ook tijdens de maandelijkse community calls.
Wil jij ook lid worden van de Fit met Diabetes Community? Bekijk hier meer informatie.
